Jaja, ik weet het ! Ik ben een controlefreak ! Zo wuiven we lachend ons raar gedrag weg. Overmatig checken, alle mogelijke scenario’s in je hoofd afgaan, taken zelf afwerken want dan is het zeker goed gedaan, enz…
We willen allemaal grip op ons leven : op het werk, in onze relaties of op de toekomst in het algemeen. Die controle geeft een gevoel van zekerheid. Als de drang om controle te houden echter zo sterk wordt dat dit je leven en je gedachten begint te overheersen, dan kan dit leiden tot een hoop stress en frustratie. Want die zekerheid is niet echt. Ze is vals want de toekomst laat zich nooit 100% voorspellen.
In deze blog ga ik dieper in op de mogelijke redenen voor jouw controledrang en geef ik praktische handvaten om hier losser mee om te gaan.
Wat maakt nu dat we zo graag controle houden ?
Angst voor het onbekende : je weet niet wat er gaat gebeuren, dus door zoveel mogelijk te controleren ga je een manier van zekerheid creëren. Je gaat bijvoorbeeld voor het eerst met de auto naar een bepaalde locatie. Je volgt heel de weg op voorhand met google maps zodat je weet waar je moet zijn, waar je kan parkeren enz. Je denkt dat je tijd wint doordat je zo goed bent voorbereid, maar je angst blijft want wat als er zich toch iets anders voordoet?
Perfectionisme – Je wilt dat alles goed gaat en vindt het lastig om iets los te laten. Je wilt geen losse eindjes want je hebt angst dat het resultaat dan niet perfect gaat zijn. Je houdt je kinderen nauwlettend in het oog en als er iets dreigt mis te lopen, grijp je snel in. Je wil niet dat ze lijden. Maar hierdoor leren ze niet dat het leven af en toe minder vlot loopt en leren ze niet om te gaan met fouten en tegenslagen.
Slechte ervaringen uit het verleden – Als je eerder iets hebt meegemaakt waar je geen grip op had, kan controle een verdedigingsmechanisme worden. Je geeft bijvoorbeeld vaak advies, ook als je daar niet om gevraagd wordt. Je weet uit ervaring dat dit nu eenmaal het beste is.
Gebrek aan vertrouwen – Je vindt het moeilijk om taken of verantwoordelijkheden aan anderen over te laten. Je controleert elk detail en maakt strakke to-do lijsten zodat iedereen exact weet wat er moet gebeuren. Je houdt de touwtjes in handen.
Druk van buitenaf – Je hebt geleerd dat jij degene bent die altijd alles moet regelen. Dus dat doe je dan ook. Als jij het niet doet, dan gaat het waarschijnlijk niet of te laat gebeuren.
Stap 1 : Word je bewust van je controle gedrag
De eerste stap is herkennen wanneer je de drang voelt om alles te sturen. Stel jezelf de volgende vragen :
? In welke situaties voel je je ongemakkelijk als je geen controle hebt ?
? Wat probeer je te voorkomen door controle te houden? Wat lost controle houden voor jou op in die situatie ?
? Hoe beïnvloedt je behoefte aan controle je stressniveau en wat is de impact op je werk- en privé-relaties?
Praktische oefening: Schrijf gedurende een week op wanneer je controle probeert te houden en wat je daarbij voelt. Naarmate de week vordert, gaan er patronen aan het licht komen.
Stap 2 : Onderzoek waar je écht invloed op hebt
Niet alles in het leven ligt binnen je controle. Het helpt om onderscheid te maken tussen wat je wél en niet kunt beïnvloeden.
Een mooie oefening hierin is de cirkel van betrokkenheid van Steven Covey.
Neem een blad papier en lijst al je uitdagingen op, inclusief de zaken waar je je zorgen over maakt.
Teken nu enkele cirkels zoals hiernaast en zet alle zaken van jouw lijstje in de juiste cirkel.
– cirkel van controle : dingen waar je invloed op hebt zoals je eigen gedrag en keuzes. Hoe je reageert op anderen, de grenzen die je stelt, je prioriteiten,…
– cirkel van invloed : dingen waar je (beperkte) invloed op kan hebben zoals familie- en werkrelaties, hoe andere reageren of het resultaat van een project of activiteit.
– cirkel van betrokkenheid : alles wat dan nog overblijft, zet je in de buitenste cirkel. Dit zijn zaken waar je totaal geen impact op hebt zoals het weer op je vakantiebestemming of de grillen van politieke leiders.
Concentreer je op de punten in je cirkel van controle en oefen met het loslaten van de rest.
Stap 3 : Leer vertrouwen op anderen
Een grote oorzaak van controlegedrag is het gebrek aan vertrouwen in anderen. Als je echter alles zelf blijft doen en nooit loslaat, dan geef je de anderen ook geen kans om te groeien en zelf verantwoordelijkheid te nemen.
- In plaats van alles zelf te willen doen, laat je een taak (of een gedeelte ervan) over aan een collega. Begin klein en geef voldoende toelichting.
- Laat je partner of een vriend een keer de vakantie plannen zonder dat jij alles controleert. Geniet van de voordelen die het biedt dat je niets hebt moeten doen en aanvaard dat er ook eens iets gaat zijn wat jij niet 100% goed vind.
- Als je met een groep iets organiseert, focus je dan op de taken die aan jou zijn toevertrouwt. Laat de andere hun taken op hun manier invullen en vertrouw erop dat het goed komt. Of bedenk wat het ergste is dat er kan gebeuren als die taak toch niet 100% in orde zou zijn ?
- …
Stap 4 : Oefen met loslaten en accepteren
Loslaten betekent niet dat je alles maar laat gebeuren. Het betekent dat je leert omgaan met onzekerheid en vertrouwen hebt dat dingen ook zonder jouw controle goed kunnen komen.
Plan bijvoorbeeld een dag waarin je bewust minder controle uitoefent. Laat iemand anders een beslissing nemen over het eten, probeer niet alles in te vullen op je werk, of ga een activiteit doen zonder een strak schema.
Conclusie: Controle loslaten brengt meer rust en ruimte
Het is begrijpelijk dat we controle willen houden, maar het kan ons ook belemmeren. Door je bewust te worden van je patronen, te focussen op waar je wel invloed op hebt, anderen te vertrouwen en stap voor stap los te laten, creëer je meer ontspanning en vrijheid in je leven.
Wil je vandaag al beginnen? Kies één situatie waarin je normaal de controle vasthoudt en probeer bewust een klein beetje los te laten. Je zult merken dat de wereld niet instort – en dat er juist ruimte ontstaat voor nieuwe inzichten en mogelijkheden.